Pogled preko plota

"Jer u sredinama kao što je ova, život je za svakoga usredsređen u njegovoj porodici, kao u najsavršenijem obliku zatvorenog kruga. Ali ti krugovi, iako su strogo odvojeni, imaju negde i svoje nevidljivo zajedničko središte i jednim delom svog tereta počivaju i na njemu. Zato ovde ništa što se dešava u jednoj porodici ne može ni za koga biti potpuno ravnodušno i zato svi uzimaju učešća u svim porodičnim događajima, rađanjima, svadbama, umiranjima, i to usrdno i nagonski živo i iskreno." (Ivo Andrić, Travnička hronika)

Ako postoji prozor kroz koji radoznalost ne može da zaviri, to je prozor koji se zove Kultura. U sjevernoj ili zapadnoj Evropi npr, gdje se kroz sve veće staklene površine prozora i balkonskih vrata ponosno pokazuje raznolikost života, od te iste raznolikosti posmatrač stidljivo odvraća pogled jer bi mogao narušiti nečiju privatnost. Ali šta ako živite tamo gdje je upravo zanimanje za dešavanja iza ili ispred prozora (što zavisi samo od toga da li ste posmatrač ili posmatrani) dio kulture življenja?

Sve više osuđivano, komšijsko (ili usputno, prolazno) interesovanje koje proviruje preko plotova, ograda, balkona, pa i kroz prozore, guši se i izumire zajedno sa komšijskim odnosima, koji se očitavaju u uljudnom i toplom „Dobar dan! Kako ste?“. Distanca među ljudima, koji žive u sličnim životnim uslovima, istoj sredini, jedni pored drugih i koji koriste određene životne prostore zajedno, raste. Način na koji se tumače i koriste ti životni prostori (svako po svom nahođenju) upravo i podstiče na pogled preko plota – jer učimo jedni od drugih (dok smo živi!). Direktan kontakt i direktno postavljanje pitanja, koji bi zadovoljili radoznalost i stvorili komunikaciju, su žrtvovani na račun neizvjesnosti odgovora, koji bi jedno pristojno, neobavezno i dobronamjerno pitanje mogao pretvoriti u zbunjenost ili mučni trenutak tišine. To je stvorilo suzdržavanje kod onih koji pitaju i izmišljanje i improvizaciju kod onih koji odgovaraju. Nepovjerljivost i misao o drugom (da ne kažem briga), stvaraju distancu koja je prvo prerasla u formalno „šta ima“ i još formalnije „evo, nema ništa“ ili „ne pitaj“, a zatim je, vremenom, prerasla i u ćutanje. Težina (i neprijatnost) ćutanja postaje vremenom lakša, postaje navika i dio nove kulture komunikacije i prećutnog sporazuma slučajnih sagovornika koji poštuju pravila ponašanja u novonastalim komšilucima, koje često čine i pripadnici nove i pripadnici stare kulture, u kojoj se, suočeni, upoznaju jedni sa normama drugih.

Sa pogledima je malo teže. Oči, za razliku od usta, reaguju na pokrete, boje, svjetlost... i zalutaju i tamo gdje ih čovjek nije usmjerio, pa i u susjedno dvorište ili dnevnu sobu. Sa strane posmatranog zaštititi se od pogleda često bi značilo zaštititi se i od sunca, topline koju ono unese, svježine i vjetra koji andrićevski dopiru kroz otvorene i poluotvorene prozore. (Tako su nastale zavjese, roletne, loze, bršljani i ruže puzavice koje su selektivno propustljive u korist prirodnih uslova.) Sa strane posmatrača usmjeravati tj ograničavati pogled u mjeri u kojoj ne bismo vidjeli ono što drugi ne žele da bude viđeno, ne bi bilo u skladu sa prirodom pogleda. Raznolikost bi nestala, jer bi nestala svijest o njenom postojanju, a sa njom i ono što se naziva identitet (u ovom slučaju identitet komšiluka), navike i na kraju krajeva i stil života tj kultura življenja. Nezainteresovanost za bližnjeg bi vremenom zajednicu transformisala/rastavila na skup pojedinačnih fenomena, sličnih, prirodno povezanih ali društveno razdvojenih. Pomenuti sjever ili zapad kulture ušao bi na taj način u naš komšiluk, ali bi mu bliskost, jedini pouzdani svjedok suživota, morala ustupiti mjesto. U ime bliskosti, puštam pogled da luta!

.

.

.

Molimo da, pre unosa komentara, procitate Pravila koriscenja

Vedrana IKALOVIĆ

Toyohashi-shi, Aichi, Japan

Latest from Vedrana IKALOVIĆ

AkuzatiV - Online magazin

Back to top